Наймаалжны хамгийн гол онцлог нь найман гар боловч түүнээс илүү сонирхолтой нь толбот арьсан доор есөн тархи нуугддаг. Найман гар тус бүрдээ нэг жижиг тархитай ба гурван зүрх нь тус тусын үйл ажиллагаагтай ажээ.
Хэдий ийм онцгой бүтэцтэй амьтан болохоор мөнх амьдрах мэт санагдаж болох ч бодит амьдрал дээр ихэнх наймаалж зэрлэг байгальд 1–2 жил л амьдардаг гэж “National Geographic” мэдээлжээ.
Харин Хойд Номхон далайн аварга наймаалж хамгийн урт настай төрөл бөгөөд урт нь таван метр, жин нь 20–50 кг хүрдэг. Тэд дунджаар тав орчим жил амьдарч, үржлийнхээ дараа үхдэг байна.
Америкийн “Scientific American” сэтгүүлд Вашингтоны Үндэсний амьтны хүрээлэнгийн “Пандора” нэртэй наймаалж 27 сар амьдарсныг онцлон тэмдэглэжээ. Энэ нь наймаалжны хувьд бараг дээд амжилт юм.
Наймаалжны хоёр зүрх (салбар зүрх) нь зягзаг руу цус шахаж хүчилтөрөгч авч өгдөг. Харин гурав дахь буюу төв зүрх нь хүчилтөрөгчтэй цусыг бие даяар шахаж, найман гарыг хүчтэй ажиллуулахад тусалдаг. Гэвч наймаалж сэлэх үед төв зүрх нь ажиллахаа больдог. Тиймээс тэд амархан ядардаг.
Наймаалжны цус цэнхэр өнгөтэй байдаг. Учир нь хүний цусанд байдаг төмөрт суурилсан гемоглобины оронд тэд зэс дээр суурилсан гемоцианин хэмээх уурагтай. Энэ уураг хүчилтөрөгчийг муу зөөвөрлөдөг тул наймаалж илүү олон зүрхтэй байх шаардлагатай болдог. Гэвч усны хүчиллэгийн түвшин (pH) буурах тусам гемоцианин илүү сул ажилладаг. Энэ нь уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас далайн орчин наймаалжинд тохиромжгүй болох магадлалтай гэсэн үг.
Наймаалжны гурван зүрхнээс гадна есөн тархи бий. Найман гар тус бүрдээ жижиг тархитай. Энэ нь гар тус бүрийг бие даан хурдан, нарийн хөдөлгөөн хийх боломж олгодог. Харин нэг том төв тархи нь бүх мэдрэлийн системийг удирдан зохицуулдаг. Наймаалжны тархи биеийн харьцаа нь сээр нуруугүй амьтдын дундаас хамгийн өндөр бөгөөд нэг нохойтой дүйцэхүйц хэмжээний мэдрэлийн эстэй. Ийм том, хүчирхэг мэдрэлийн системийг тэтгэхийн тулд гурван зүрх хэрэгтэй байдаг нь ойлгомжтой.
Наймаалжны найман гар нь хүчтэй соруулагчуудаар бүрхэгдсэн бөгөөд тэдгээрийг хөдөлгөөн, ан агнуур, зүйлсийг барих, онгойлгох зэрэгт ашигладаг. Тэд сэлж чаддаг боловч ихэнхдээ далайн ёроолоор мөлхөж хөдөлдөг. Эр наймаалж гекотоктилус хэмээх тусгай хэлбэртэй гараараа үржлийн үед эм наймаалжинд үрийн уут (сперматофор) дамжуулдаг. Зарим нь тэр гараа үлдээдэг гэж “Natural History Museum” тэмдэглэжээ.
Northrop Grumman