Монгол Улсад цахим мөрийтэй тоглоомын тархалт гамшгийн хэмжээнд хүрлээ. Санхүүгийн хохирол, сэтгэлзүйн дон, гэр бүлийн уналт, сэтгэцийн өвчлөл, өөрийгөө хорлох тохиолдлууд нэмэгдсээр. Энэ үзэгдэл ил биш, чимээгүй сүйрэл болон өрнөж байна. Цахим мөрийтэй тоглоомд донтсон хүний амьдрал уруудахад удаан хугацаа шаарддаггүй.
Нийгмийн хор уршиг ч бодитой байна. Зөвхөн нэг төлбөрийн системээр өдөрт хэдэн арван мянган гүйлгээ хийгдэж 2023 онд цахим мөрийтэй тоглоомоос үүдэлтэй зээлтэй иргэдийн тоо хурдацтай өссөн тухай ХЗДХЯ-ны судалгаа дурдсан. Банк бус санхүүгийн байгууллагын зээлийн эх үүсвэр мөрийтэй тоглоом руу урсаж байгааг аудитын тайлан харуулсан.
УИХ-ын гишүүн Н.Учралын санаачилсан хуулиар “тоглох, зуучлах, сурталчлах” бүхий л хэлбэрийг Зөвшөөрлийн тухай хуульд нэмэлт оруулж хориглох гэж байгаа нь энэ гамшгийн эсрэг төр анх удаа бодитоор тэмцэх гэж буй оролдлого. Уг хууль батлагдвал цахим мөрийтэй тоглоомын 60 хувь хязгаарлагдана гэсэн урьдчилсан тооцоо бий. Цахим мөрийтэй тоглоом, спорт “бэт”-ээр 2020 онд 120 сая ам.доллар 2024 онд 578 сая ам.доллар, 2025 оны эхний улиралд 87 сая ам.доллар гадагш гарчээ.
Тиймээс энэ асуудлыг хуулиар зохицуулах, төр, иргэд, иргэний нийгмийн хамтын тэмцэл хэрэгтэй. “Цахим мөрийтэй тоглоомыг зогсооё” гэж хэлэх нь хүний эрхийг зөрчих бус, харин хүний эрхийг хамгаалах, нийгмээ хамгаалах ухаалаг алхам юм.
Олон улсын жишгээр бид хоцорч байна. Их Британи цахим мөрийтэй тоглоомын орлого бүхий операторуудад хатуу татвар, тоглогчийн хязгаар тогтоодог. Хятад, Сингапур, Өмнөд Солонгос зэрэг улс бүрэн хориг тавьсан. Австрали ч Interactive Gambling Act-аар бүх төрлийн онлайн бооцоог хязгаарлаж, зөвхөн зөвшөөрөгдсөн хэлбэрийг үлдээсэн.
Тэгвэл бид юу хийж чадах вэ. Бид хуулийг дэмжих хэрэгтэй. Хууль төрийн байгууллагад гацсан ч, нийгмийн шаардлага хэзээ ч гацдаггүй. Иргэн бүр энэ асуудалд мэдрэмжтэй, мэдээлэлтэй, дуу хоолойгоо илэрхийлэгч байх нь хамгаас чухал.
“Цахим мөрийтэй тоглоомыг зогсооё” гэдэг нь тоглогчийг бус тэр тоглогчийн ард байгаа гэр бүлийг, нийгмийг, залуу үеийнхнийг хамгаалъя гэсэн үг юм. Цөөн хүн амтай манайх шиг орны хувьд цахим мөрийтэй тоглоом тахал болоход удаан хугацаа шаардлагагүй. Гэтэл зах зээлийн зарчим, хувь хүний ухамсарт нь орхиод нүдээ аних уу?