1938 онд Богд хааны сүүлчийн бага хатан Наваанлувсангийн Гэнэнпил таван сартай жирэмсэн байхдаа буудуулж нас эцэслэсэн гашуун түүх

Богд хааны сүүлчийн хатан Наваанлувсангийн Гэнэнпил /1905-1938/

Монголд өрнөсөн их хэлмэгдүүлэлтийн шуурганд Монголын сүүлчийн эзэн хаан болох Жавзандамба хутагтын хатан дайруулан татаалал төгссөн нь нэн эмгэнэлтэй. Улсын их дагина Дондогдулам хатан 1923 оны эхээр тэнгэрт хальж тэр жилдээ Богд хаантай ивээл жилд төрсөн 15 бүсгүйг цуглуулан шодоход Цэенпил эх дагины хойд дүрээр тодорсон байдаг. Богд хаан Цэенпилд Юмчигмаа гэдэг нэр хайрласан ч унаж татдаг өвчтэй байсан тул Гэнэнпил гэсэн сахилын нэр хүртээсэн байна. Гэвч удаах жил нь буюу 1924 онд Богд хаан таалал төгсч бага хатан төрхөмдөө буцжээ. 

VIII БОГД ЖАВЗАНДАМБА ХУТАГТ

Төрийн өмчийн сангаас түүнийг 17 тэмээ ачаатай нутагт нь буцаасан гэдэг. Тэрбээр өөрийн дурлалт залуу Даншигийн начин Лувсандамбатай ханилж дөрвөн хүүхдийн ээж аав болон амьдарч байлаа. Гэвч хэлмэгдүүлэлтийн хар шуурга эрхэм хүнийг тойрч гараагүй юм. Богдын хатан хэмээгдэж явсаныхаа төлөө хэд хэдэн удаа хөрөнгөө хураалгаж, чанга хатуу эрүү шүүлтийг туулж эцэст нь 1938 онд 33 настай, таван сартай жирэмсэн байхдаа буудуулж нас эцэслэсэн гашуун түүх Монголын сүүлчийн хатных.

Богдын хатнаар өргөгдөөд явсных нь дараа сүйт хархүү Лувсандамба нь хайртай бүсгүйнхээ араас Их хүрээ орж даншигт барилдаж начин цол хүртэж байсан гэдэг. Сүүлд Гэнэнпил хатныг төрхөмдөө ирэхэд нь ханилж суусан юм билээ. Лувсандамба бол бас л ялгаагүй халхын сайхан эрсийн нэг. Эдгээр хүмүүсийн хайр дурлал, хувь тавилан, намтар түүх он цагийн эрхээр алсарсаар л авай.